Effectief leiderschap: de 7 gewoontes

Effectief leiderschap wordt volgens het boek opgebouwd in 7 gewoontes. Deze 7 gewoontes zijn vervolgens weer opgedeeld in drie delen. Het boek beschrijft dat de volgorde van de delen (en de bijbehorende gewoontes) enorm belangrijk is. Dit komt omdat verandering begint bij jezelf. Deel 1 is daarom de persoonlijke overwinning. Hierna kan je met je persoonlijke overwinningen richting effectief leiderschap gaan door een publieke overwinning te boeken. Als je deze twee delen combineert, is het belangrijk om je skills te verscherpen of hernieuwen. Deel drie is daarom hernieuwing.

De zeven gewoontes of 'habits' komen in deze delen terug. In de volgende paragrafen worden ze kort toegelicht. De onderstaande afbeelding laat de samenhang van de gewoontes visueel zien:

Deel 1: Persoonlijke overwinning

Het eerste deel van het boek gaat in op de persoonlijke overwinning. De eerste drie gewoontes vallen hieronder. Deze zijn:

• Wees proactief;
• Start met het einde in gedachte;
• Doe de belangrijkste dingen eerst.

Het boek geeft specifiek aan dat verandering begint bij jezelf. Je moet je verantwoordelijkheid nemen, prioriteiten stellen en zelf de eerste stappen zetten. Effectief leiderschap begint dus bij het leiden van jezelf.

"We are what we repeatedly do. Excellence, then, is not an act, but a habit"

-Aristoteles

Gewoonte 1: Wees proactief

De eerste gewoonte stelt dat effectief leiderschap begint met proactief handelen. Hierbij is het belangrijk om je bewust te zijn van jouw persoonlijke cirkel van beïnvloeding en betrokkenheid. Een proactieve focus zorgt voor het vergroten van de dingen waar je invloed op hebt in je leven. Dit is positief. Een reactieve focus zorgt juist voor het verkleinen van de dingen waar je invloed op hebt in je leven. Dit is negatief. Dit is onderstaand weergegeven.

De linkercirkel laat een grote invloed zien; de cirkel breidt zich uit. De rechter cirkel verkleint; de focus is reactief.

De 'groei mindset': hoe word je succesvol

Stanford University professor Carol Dweck kwam erachter dat er twee soorten mindsets zijn. De 'groei', en de 'vaste' mindset. De vaste mindset is ervan overtuigd dat vanaf iemands geboorte veel dingen al vaststaan. Een voorbeeld hiervan is het volgende. "Ik ben nooit goed in rekenen geweest. Waarom zou ik dat proberen te verbeteren?"
Dit is een reactieve focus, waarbij iemand de verantwoordelijkheid niet bij zichzelf legt. Een growth mindset gaat ervanuit dat, zelfs met alleen maar basiskennis, vaardigheden verbeterd kunnen worden. Dit is een voorbeeld van een proactief persoon.

Pennsylvania University professor Angela Duckworth onderzocht jarenlang mensen in lastige omgevingen. Ze onderzocht wie er succesvol was en waarom. Haar resultaat: mensen met passie en doorzettingsvermogen zijn het meest succesvol.

Gewoonte 2: Begin met het einde in gedachte

De tweede gewoonte gaat in op het daadwerkelijk zetten van stappen. 'Begin met het einde in gedachte' laat je nadenken over je toekomst. Denk bijvoorbeeld oprecht na over het beeld dat je van jezelf hebt op je sterfbed. Hoe zien anderen je? Wat zou je anderen graag meegeven? En het meest belangrijk: heb je geleefd zoals je wilde leven?

Door voor jezelf een beeld te hebben van hoe je jezelf wilt zien, kan je hiernaar gaan leven. Je kan jezelf referentiekaders of normen geven om dit te bereiken. Ten slotte kan je keuzes, groot of klein, in de context van jouw beeld zetten. Als iets niet past in dat beeld, is het overwegen van een alternatieve keuze vaak een goed idee.

Mission statement

Het hebben van een mission statement reflecteert effectief leiderschap en authenticiteit op een persoonlijk niveau. Een mission statement is je kompas, de visie welke jij als persoon hebt in het leven. Een mission statement kan verschillende vormen aannemen. Het kan een zin of kreet zijn welke weergeeft waar jij voor staat, maar ook een quote. Omdat het integere principes zijn waar je naar leeft, zullen deze bijna niet of nooit veranderen. Dit wilt echter niet zeggen dat je niet open hoeft te staan voor verandering of nieuwe dingen.

Mijn persoonlijke mission statement is bijvoorbeeld als volgt:

"Ik leef naar mijn eigen leefregels en deel hoe je dit kan doen met mensen die jonger zijn dan ik of hierin geïnteresseerd zijn om ze op die manier te kunnen laten leven zoals ze écht willen leven"

-Mission statement Alwin van Welie, 2024

Het boek schrijft dat het opstellen van een mission statement een van de belangrijkste stappen in het hele boek is. Er wordt aangeraden om hier ook zeker de tijd voor te nemen.

Gewoonte 3: Doe de belangrijkste dingen eerst

De laatste gewoonte van de 'persoonlijke overwinning' gaat in op het efficiënt uitwerken van taken of activiteiten. Deze taken of activiteiten zijn gelinkt (en stromen voort uit) de gewoontes 1 & 2. Deze gewoonte stelt vooral dat je prioriteiten moet stellen in waar je focus en energie naartoe gaat. Twee vragen die je hierbij kunnen helpen:

1. Wat is 1 ding wat ik frequent kan doen wat grote positieve invloed op mijn persoonlijke leven zou hebben?
2. Wat is 1 ding wat ik kan gaan doen welke grote invloed op mijn professionele zou hebben?

Door het beantwoorden van deze twee vragen kan je al makkelijker keuzes maken die positief uitpakken voor jouw toekomst.

Effectief leiderschap: kies het juiste kwadrant

Het boek beschrijft vier kwadranten om tijd te kunnen managen. Het kwadrant bestaat uit urgent/niet urgent en belangrijk/niet belangrijk. Activiteiten die niet belangrijk en niet urgent zijn, kunnen het scrollen op social media of leuke activiteiten zijn. Op zijn tijd heb je dit nodig, maar niet de hele dag. Activiteiten welke urgent zijn maar niet belangrijk, zijn onderbrekingen zoals telefoontjes of een vraag van je collega. Urgente en belangrijk activiteiten zijn bijvoorbeeld een crisis en projecten met een afgesproken deadline. Ten slotte zijn er activiteiten die niet urgent zijn, maar wel belangrijk. Dit zijn activiteiten om schade (in welke vorm dan ook) op een later moment te voorkomen. Het opbouwen van relaties, planning, en het herkennen van kansen en sporten vallen hier bijvoorbeeld ook onder.

Werk aan de lange termijn

Het uitvoeren van niet urgente, maar wel belangrijke taken kan lastig zijn. Het boek geeft daarom 6 criteria om hier effectief aan te kunnen werken:

1. Coherentie. Er moet harmonie, integriteit en overeenkomst zijn tussen je visie, missie en doelen. Plan bijvoorbeeld wekelijks tijd in om aan je korte- en lange termijn doelen te werken.
2. Balans. Naast te werken voor een inkomen (professionaliteit), moet je bijvoorbeeld ook aan je (mentale en fysieke) gezondheid kunnen werken. Excelleren in één deel van je leven compenseert niet voor een ander deel.
3. Focus. Zorg ervoor dat je aangemoedigd wordt om aan niet urgente, maar wel belangrijke taken te werken. Organiseer of plan je week bijvoorbeeld op een wekelijkse basis vooruit.
4. Mensen. Je kan niet altijd optimaal alleen werken. Je werkt altijd wel op een manier met iemand samen, wat afstemming van de planning vereist.
5. Flexibiliteit. Een planning moet voor je werken, je moet niet voor de planning werken. Pas je planning aan waar nodig.
6. Meeneembaarheid. Zorg ervoor dat je makkelijk toegang of zicht hebt op uit te voeren taken op de lange termijn. Schrijf bijvoorbeeld op een whiteboard de progressie of de (grove) agenda voor een week uit.

Deel 2: Publieke overwinning

Deel twee van de zeven gewoontes voor effectief leiderschap gaat in op de publieke overwinning. Onderlinge afhankelijkheid, waarbij de ene persoon afhankelijk is van de andere, is hierbij het belangrijkste onderdeel. Kort samengevat gaan de gewoontes 4, 5 en 6 over samenwerken. Het is belangrijk om eerst je eigen leven op orde te hebben, voordat je kan gaan denken aan de andere drie gewoontes. De drie gewoontes die onder de publieke overwinning vallen zijn:

• Denk in win-win;
• Snap eerst anderen voordat je zelf gesnapt kan worden;
• Synergie.

Gewoonte 4: Denk in win-win

Persoonlijke ontwikkeling begint bij jezelf, maar blijft daar niet. Wanneer je een groter doel voor ogen hebt, of dat nu een bedrijf, sport of iets anders is, heb je anderen nodig. Echter gaan anderen je niet helpen als je zelf niet iets te bieden hebt. Daarom is het belangrijk om in win-win situaties te denken.

Het verkrijgen van vertrouwen is bij samenwerken erg belangrijk. Het boek beschrijft daarom dat investeringen in de 'emotionele bankrekeningen' van mensen erg belangrijk is. Net als bij een normale bankrekening, kan geld gestort worden. Bij een emotionele bankrekening, kan vertrouwen gestort worden.

Investeringen in de emotionele bankrekening

Het boek geeft weer dat persoonlijke integriteit het meeste vertrouwen opwekt. Door eerlijk naar jezelf te zijn en te leven naar je eigen normen en waarden, zullen mensen je eerder vertrouwen. Om deze reden is het belangrijk om eerst de eerste drie gewoontes van de persoonlijke overwinning te beheersen.

6 investeringen in de emotionele bankrekening

Het boek beschrijft 6 manieren om investeringen in de emotionele bankrekening van anderen te storten:

1. Snap de persoon. Oprecht een ander proberen te begrijpen is niet alleen fijn voor een ander, maar de persoon voelt zich hierdoor ook begrepen.
2. Goedwillendheid. Soms doe je iets wat als een kleinigheidje kan voelen voor jou, maar voor de ander als iets groots wordt gezien. Voorbeelden zijn het bijwonen van een voetbalwedstrijd van je zoon terwijl je niet van voetbal houdt. Of het koken van eten voor je vriend die ziek thuis zit. Dit vergeten mensen niet snel.
3. Kom afspraken na. Het afspreken om iets te doen voor iemand, en dat vervolgens nakomen, is een grote investering in de emotionele bankrekening. Een afspraak niet nakomen is een nog grotere opname.
4. Licht verwachtingen toe. Mensen beoordelen elkaar (al dan niet onbewust) op basis van verwachtingen. Zeker in nieuwe situaties is het belangrijk om verwachtingen goed af te bakenen.
5. Laat persoonlijke integriteit zien. Zoals eerder genoemd is integriteit en het nakomen van rollen en verwachtingen één van de grootste investeringen.
6. Bied je oprechte excuses aan bij een opname. Soms doe je iets wat zorgt voor een opname van de emotionele bankrekening. Het is hierbij zaak om je oprechte excuses aan te bieden, en vervolgens niet nogmaals zo'n soort opname te doen.

Onderdelen van een win-win overeenkomst

Het kan lastig zijn om altijd een win-win situatie te creëren. Het boek beschrijft daarom vijf elementen welke een win-win situatie altijd zouden moeten bevatten:

1. Verwachte resultaten: Identificeer wat er moet gebeuren en wanneer. Dit zijn resultaten, en geen methodes.
2. Richtlijnen: Specificeer de parameters (principes, beleid, pijlers, etc.) waarbinnen de resultaten behaald moeten gaan worden.
3. Middelen: Identificeer de beschikbare menselijke, financiële, technische of organisatorische ondersteuning om het resultaat te kunnen behalen.
4. Verantwoordelijkheid: Verantwoordelijkheid creëert de performancestandaarden en de tijd wanneer geëvalueerd gaat worden op het resultaat.
5. Consequenties: Bepaal wat de consequenties zijn van het uiteindelijke resultaat. Dit moet zowel goed als slecht zijn.

Gewoonte 5: Snap eerst anderen voordat je zelf gesnapt kan worden

De vierde gewoonte benoemde al dat het oprecht begrijpen van iemand een investering in de emotionele bankrekening is. De vijfde gewoonte gaat daar verder op in.

Wanneer je met iemand samen wilt werken of graag iets van iemand wilt, of iets uit wilt praten, is het belangrijk om bij de ander te beginnen. Laat de ander zichzelf in een situatie toelichten voordat je zelf jouw perspectief geeft. Deze methode werkt erg goed bij het oplossen van conflicten van elk formaat. Probeer de ander echt zo goed mogelijk te begrijpen, en herhaal en vat samen of het klopt hoe jij het interpreteert. Wanneer je daarna jouw perspectief geeft, kan je veel sneller naar een overeenkomst toe. Dit komt niet alleen omdat je de ander oprecht begrijpt, maar je hebt ook geluisterd. Je hebt geïnvesteerd in de emotionele bankrekening, waardoor de ander meer open is.

Geef aan wat je doel is

Wanneer je deze gewoonte toepast, kan het als manipulatief overkomen op de ander. Geef daarom aan dat je de ander oprecht wilt gaan begrijpen en waarom. Hiermee haal je de onbewuste verwachtingen uit de weg.

Gewoonte 6: Synergie

De laatste gewoonte van deel 2 gaat in op synergie. Synergie tussen mensen zorgt ervoor dat 1 + 1 = 3 wordt. Je krijgt meer terug dan dat je alleen terug zou krijgen. In het volgende voorbeeld is te zien dat met synergie de band tussen een gezin wordt versterkt. Dit zorgt voor investeringen in de emotionele bankrekeningen van alle gezinsleden.

Het dilemma van de vistrip

Een gezin met 2 kinderen wilt al lang op een vistrip. Al een jaar lang heeft de vader een weekje vissen in Zweden aan het meer gepland staan. De kinderen kijken hier al lang naar uit. De vader en de moeder hebben deze week allebei vrij geregeld. Een week voordat de trip begint, gaat het echter slecht met de moeder van de vrouw. De man begrijpt dat zijn vrouw graag bij haar moeder is, maar hij wilt liever niet de vistrip opgeven. De vrouw begrijpt dat haar man liever bij de vistrip is. Ze kunnen kiezen uit drie opties: de vrouw gaat bij haar moeder zijn en de kinderen gaan op vistrip. Of iedereen gaat een week naar de moeder toe. Maar er is een middenweg waar uiteindelijk voor gekozen wordt: de vistrip gaat plaatsvinden vlakbij de moeder van de vrouw. Het is weliswaar niet ideaal, maar iedereen is tevreden.

Deel 3: Hernieuwing

De laatste gewoonte gaat in op hernieuwing. De zes hiervoor genoemde gewoontes zijn de basis; maar iedereen kan altijd nog dingen leren. Dat is de basis van gewoonte 7: verversing & aanscherping.

Gewoonte 7: Verversing & aanscherping

De laatste gewoonte gaat in op verversing & aanscherping van de andere 6 gewoontes. Je kan niet voor een tijdje 'goed bezig zijn' en ervanuit gaan dat alles altijd hetzelfde blijft. Daarom is hernieuwing nodig. Hernieuwing bestaat volgens het boek uit vier dimensies:

1. Fysiek: Sporten, voeding, stressmanagement.
2. Sociaal/emotioneel: Service, empathie, synergie, intrinsieke veiligheid.
3. Spiritueel: Duidelijkheid van je (eigen)waarde en je toewijding daaraan, studie & meditatie.
4. Mentaal: Lezen, visualiseren, plannen, schrijven.

Door gebalanceerd deze vier dimensies uit te oefenen, zullen de zes hiervoor genoemde gewoontes elk op hun eigen manier hernieuwd worden.

Conclusie

Het boek welke effectief leiderschap belooft heeft dit naar mijn mening zeker waar gemaakt. De eerste drie gewoontes zijn vooral gericht op het individu; waarna er samengewerkt kan gaan worden in de gewoontes 4, 5 & 6.

The seven habits of highly effective people leest fijn weg. De verschillende verhalen en toelichting helpen bij het juist interpreteren van de gewoontes. De aansporing op het zetten van stappen, zoals het schrijven van een mission statement, was erg nuttig. Hiernaast zorgen de toevoegingen van Sean Covey voor een nog betere toepassing in de 21ste eeuw.

Al om al raad ik dit boek zeker aan om te lezen voor verdere verdieping op de zeven gewoontes. Kies hierbij als het mogelijk is voor de versie met de toevoegingen van Sean Covey.

Het boek is op het moment van schrijven voor €15,82 te vinden op Bol (geen affiliate link) als paperback editie.